Żywotnik zachodni (Thuja occidentalis) – tuje na balkon i na żywopłot

Drzewa i krzewy ozdobne z rodziny cyprysowatych (Cupressaceae)

Do rodzaju botanicznego Thuja należy pięć gatunków, z których dwa (Thuja occidentalis i Thuja plicata) pochodzą z Ameryki Północnej, a ojczyzną pozostałych (Thuja koraiensis, Thuja standishii oraz Thuja sutchuenensis) jest Korea, Japonia i Chiny. Powód, dla którego ogromną popularność zyskał jeden gatunek, czyli żywotnik zachodni, a pozostałe cieszą się zainteresowaniem głównie ogrodników-hobbystów jest prosty: azjatyckie żywotniki nie są tak mrozoodporne jak ich amerykańscy krewniacy.

Polska nazwa rodzajowa rośliny „żywotnik” (niem. Lebensbaum, dun. Livstræ) – „drzewo życia” –pochodzi od „arborvitae“=“tree of life“. Rdzenni mieszkańcy Ameryki znali zastosowanie tej rośliny do celów leczniczych. Koloniści europejscy w XVI wieku również zetknęli się z tują jako lekarstwem i nazwali ją potem „drzewem życia”, jako że ratowała życie. Z kolei nazwa naukowa Thuja wywodzi się od starogreckiej nazwy grupy aromatycznych drzew „thuya”, którą Linneusz przeniósł potem na jeden botaniczny rodzaj.  

Tuje na żywopłot są bardzo odpowiednie z wielu powodów; nie tylko zapewniają przez cały rok absolutnie szczelną zasłonę, ale są poza tym:

  • mrozoodporne,
  • niewrażliwe na siny wiatr,
  • szybkorosnące,
  • niedrogie.

Wygląd i wzrost żywotnika zachodniego

Z powodu licznych zalet, a przede wszystkim niezawodnej mrozoodporności, najczęściej spotykaną wiecznie zieloną rośliną żywopłotową jest właśnie żywotnik zachodni (Thuja occidentalis). W naturze rośnie w północno-wschodniej Ameryce w tak zwanych lasach borealnych, które rozciągają się do kręgu polarnego. Wolno rosnące drzewa osiągają wysokość do 20 m i więcej. Tuje zachodnie mogą żyć 180 lat, a średnica ich pnia może dochodzić do dwóch metrów. Drzewa mają stożkową, gęsto ugałęzioną koronę i łukowato wygięte gałęzie.

Łuskowate liście są na pędach płasko ułożone i u dzikiego gatunku mają kolor matowozielony, a zimą oliwkowozielony. Pędy i liście wydzielają po roztarciu bardzo intensywny aromat. Nawiasem mówiąc, poszczególne gatunki rodzaju Thuja najłatwiej jest rozróżnić po zapachu właśnie. I tak żywotnik koreański pachnie migdałami, żywotnik olbrzymi ananasem, żywotnik japoński cytrynowymi cukierkami, a żywotnik zachodni musem jabłkowym z goździkami.

Drzewa i krzewy żywotnika zachodniego są jednopienne, to znaczy, że na jednej roślinie rozwijają się zarówno kwiaty męskie, jak i żeńskie, ale oddzielnie. Męskie szyszki mają zaledwie dwa milimetry długości i są czerwonawe, podczas gdy żeńskie są najpierw zielone, później jasnobrązowe i mają do ośmiu milimetrów długości.

Żywotnik olbrzymi (Thuja plicata) jest większy od zachodniego; dorasta do 60 m wysokości. Również nadaje się na żywopłot, chociaż musi być częściej przycinany. Sprawdź także ten artykuł z poradami, jak i kiedy sadzić tuje w ogrodzie.

„Tuja szmaragdowa”, „tuja brabant” i inne odmiany żywotnika zachodniego

Wyhodowano wiele odmian żywotnika zachodniego do uprawy w ogrodzie, które różnią się odcieniami liści i pokrojem wzrostu. Wszystkie wykazują bardziej kompaktowy wzrost niż dziki gatunek i są bardziej odpowiednie do ogrodu. Do najbardziej interesujących odmian Thuja occidentalis należą:

  • Thuja occidentalis 'Amber Glow' – niski krzew o kulistym pokroju i złocistym kolorze, przechodzącym zimą w bursztynowozłoty. Nadaje się na rabaty oraz do uprawy doniczkowej.
  • Thuja occidentalis ‘Alba’ – odmiana o gęstej, regularnej koronie do samej ziemi. Liście są ciemnozielone, ale młode przyrosty mają białe albo jasnokremowe końcówki. Odpowiednia do barwnych kompozycji albo na żywopłot.
  • Thuja occidentalis ‘Brabant’– szybko rosnąca odmiana żywotnika zachodniego o kolumnowym pokroju. Tuja ‘Brabant’ (tuja brabant) o jasnozielonym ulistnieniu jest bardzo odpowiednia na formowane żywopłoty. Tuja ‘Brabant’ jest dostępna w sprzedaży w różnych wielkościach, a jej cena może się wahać od 5 zł do 15 zł i więcej.
  • Thuja occidentalis 'Smaragd' – tuja szmaragd albo tuja szmaragdowa to jedna z najbardziej znanych i najlepszych odmian żywotnika. Ma silny wzrost, stożkowy pokrój i ciemnozielone gałązki. Cena tui szmaragd zależy od oferowanej wielkości. Tuja szmaragd o wysokości 120-140 cm kosztuje przykładowo 30 zł.
  • Thuja occidentalis 'Rheingold' – odmiana karłowa o jajowatym albo stożkowym pokroju. Kolor gałązek jest złocistożółty, zimą brunatnieje.
  • Thuja occidentalis 'Maria' – odmiana żywotnika wyhodowana w Polsce. Rośnie bardzo wolno, ma przez cały rok złocistożółty kolor gałązek o odcieniach zmiennych na różnych częściach pędów: żółtopomarańczowe na wierzchołkach, złocistożółte dalej i cytrynowożółte albo jasnozielone wewnątrz krzewu i przy ziemi.

Jak uprawiać tuje brabant i inne w ogrodzie?

Stanowisko, sadzenie i pielęgnacja żywotnika

Popularne odmiany żywotnika zachodniego, jak tuje brabant, tuja szmaragd i kilka innych, rosną najlepiej na stanowiskach nasłonecznionych, chociaż tolerują również jasny cień. Ważne jest wilgotne podłoże, które także latem nie powinno wysychać. Preferują glebę próchniczną i gliniastą. Tuje potrafią się dostosować do różnych rodzajów gleby i wartości pH i przy dobrej zawartości próchnicy oraz wilgotności rosną nawet na kwaśnych glebach piaszczystych.

Szybko rosnące i wiecznie zielone tuje na żywopłot zapewniają doskonałą osłonę przed wiatrem i spojrzeniami. Szczególnie przydatne, bardziej niż dziki gatunek, są odmiany – tuja szmaragdowa (‘Smaragd’) albo tuje brabant (‘Brabant’). Niektóre nisko rosnące, o poduszkowym albo kulistym pokroju odmiany nadają się do ogrodów skalnych, na taras albo na balkon. Tuje kolumnowe, o wąskim pokroju korony, mogą zastępować w ogrodach o charakterze śródziemnomorskim cyprysy wieczniezielone (Cupressus sempervirens), które u nas nie są dostatecznie mrozoodporne. Sadzić tuje należy w odpowiednich odstępach. Tuja szmaragdowa zwłaszcza nie powinna być sadzona zbyt gęsto, ponieważ prowadzi to często do wypadów sadzonek.

Młode tuje w ogrodzie przed domem, a także tuja szmaragd, tuja branant i cena tui szmaragd
Tuje i ich odmiany, jak tuja szmaragd, tuja branant oraz cena tui szmaragd

Jak uprawiać tuje? Najwięcej uwagi trzeba poświęcić mało wymagającym na ogół tujom zaraz po posadzeniu. W ciągu pierwszych trzech latach należy zwracać uwagę, aby rośliny miały pod dostatkiem wilgoci. Jest to tym ważniejsze, im większe i starsze były sadzonki żywotnika. Z czasem starsze rośliny ukorzeniają się i są w stanie czerpać wodę z głębszych warstw gleby. Szybkiemu przesychaniu gleby wiosną i latem może zapobiec warstwa ściółki na przykład z trawy wykoszonej na trawniku. Przy dwukrotnym przycinaniu żywopłotu w ciągu roku zaleca się nawożenie tui około dwoma litrami kompostu na metr kwadratowy.




Cena tui szmaragd (Thuja occidentalis 'Smaragd') oraz jej przycinanie

Cięcie formujące żywopłotu z tui jest możliwe w każdym okresie. Należy przy tym pamiętać, że roślina lepiej znosi regularne, częste przycinanie, niż jeden radykalny zabieg. Ważne jest też, aby nie ciąć nigdy żywotnika głęboko w drewno. Jak wszystkie inne gatunki iglaste (z wyjątkiem cisa) żywotnik bardzo źle znosi mocne cięcie i stare gałęzie nie rozwiną nowych pędów. Taka strona żywopłotu nie będzie już zielona. W większości przypadków wolno rosnący krzew pozostaje zwarty i foremny bez dodatkowych zabiegów.

Przykładowa cena tui szmaragd kształtuje się następująco:

  • 70-90 cm: 7,50 zł
  • 70-100 cm: 11,00 zł
  • 60-80 cm: 6,50 zł
  • 50-70 cm: 4,50 zł

Uprawa i pielęgnacja tui możliwa również w doniczce

Tuja jest nie tylko ulubioną rośliną na żywopłot; doskonale nadaje się również na taras albo na balkon. Pielęgnacja jest w tym wypadku nieco trudniejsza niż w ogrodzie. Do doniczek można sadzić tuje, które wolno rosną i nie są zbyt duże. Należą do nich m.in. odmiany ‘Little Giant’, ‘Danica’, ‘Golden Globe’, ‘Rheingold’ albo ‘Tiny Tim’.

Tuje na balkon muszą mieć odpowiednio duże doniczki. Powinny być dwukrotnie większe od bryły korzeniowej rośliny. Dobrze nadają się doniczki ceramiczne. Konieczny jest otwór odpływowy w dnie. Aby uniknąć zastoju wody, należy ułożyć na dnie doniczki warstwę drenażową. Należy pamiętać, że tuja w doniczce nie jest mrozoodporna i należy ją przezimować w miejscu, gdzie nie przemarznie.

ikona podziel się Przekaż dalej