Klasy betonu - rodzaje, oznaczenia, właściwości, zastosowanie, porady

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Krystyna FranczukDrukujUdostępnij

Czym jest beton?

Beton to materiał powstały z połączenia spoiwa, czyli cementu, z wypełniaczem, czyli kruszywem, a także ewentualnych domieszek i dodatków nadających pożądane cechy oraz wody. Beton to jeden z najbardziej powszechnych materiałów budowlanych we współczesnym budownictwie. Wpływ na jakość betonu ma rodzaj i jakość składników użytych do wykonania mieszanki oraz ich wzajemne proporcje. Woda nadaje mieszance odpowiednią konsystencję, a kruszywo (piasek lub żwir) jest materiałem wypełniającym. Średnice jego ziaren dobiera się w zależności od wymaganych cech betonu. Przy ustalaniu składu mieszanki betonowej zwykle korzysta się z norm i tablic, to na ich podstawie ustala się recepturę roboczą 1 metra sześciennego mieszanki.

Mieszanka betonowa to całkowicie wymieszane składniki betonu, które są jeszcze w stanie umożliwiającym zagęszczenie. Natomiast jeśli mieszanka jest już w stanie stwardniałym i osiągnęła pewien poziom wytrzymałości na ściskanie wówczas staje się betonem stwardniałym.

Nazwa betonu zazwyczaj pochodzi od rodzaju użytego spoiwa albo kruszywa, ale też nazwa może pochodzić od struktury, np. beton zwarty. Z betonu wykonuje się fundamenty, stopy, ściany nośne budynku, zatem powinien on przenosić znaczne obciążenia o to przez wiele lat. Dlatego najważniejszą cechą betonu jest wytrzymałość, która mówi o klasie betonu. Na wytrzymałość betonu największy wpływ ma procentowa zawartość cementu i wskaźnik wodno-spoiwowy: im więcej spoiwa i mniej wody, tym beton jest mocniejszy. Marka betonu ma często znaczenie drugorzędne.

Rodzaje i klasy betonu - klasyfikacja

Dzięki różnym rodzajom betonu architekci mają niemal nieograniczone możliwości projektowe. Do poszczególnych pomysłów wykorzystują różne rodzaje betonu. Ze względu na ciężar objętościowy wyróżniamy beton ciężki, zwykły i lekki.

• Beton ciężki ma ciężar objętościowy większy niż 2600 kg/m³. Wykonywany jest z zastosowaniem specjalnych kruszyw (np. stalowych, czy manganowych), a stosowany jest jako osłona biologiczna dla osłabienia promieniowania jonizującego.
• Beton zwykły może mieć ciężar objętościowy od 2000 do 2200 kg/m³ i 2200 do 2600 kg/m³. Ten cięższy wykonywany jest z zastosowaniem kruszyw naturalnych i łamanych (piasek i żwir lub piasek i np. kamień bazaltowy), a stosowany jest do wykonywania elementów konstrukcyjnych betonowych i żelbetowych. Ten lżejszy wykonywany jest z zastosowaniem kruszyw porowatych (np. keramzyt) – do wykonywania elementów o podwyższonej izolacyjności cieplnej np. ścian osłonowych, pustaków ściennych i stropowych. Zwykły beton jest mocny, ale też ciężki, a na dodatek rozwarstwia się i pęka po stwardnieniu, nie można układać go w zimie.
• Beton lekki, czyli taki o ciężarze objętościowym od 800 do 2000 kg/m sześc., wykonywany jest z zastosowaniem lekkich kruszyw oraz takich materiałów, jak beton komórkowy. Betony komórkowe wytwarza się z cementu, piasku, wody i środka pianotwórczego. Betony lekkie stosuje się do wykonywania elementów ściennych i stropowych średniowymiarowych (płyty ścienne i stropowe) i drobnowymiarowych (np. bloczki ścienne, prefabrykowane nadproża). Sprawdzają się jako warstwa wyrównawcza i podkładowa.

Zaczęto też produkować betony o specjalnym przeznaczeniu zawierające domieszki chemiczne i dodatki mineralne. Dzięki nim beton ma lepszą płynność i urabialność, czasem mniejszy ciężar i szybszy czas wiązania. Ze względu na właściwości wyróżniamy:

• beton jastrychowy,
• beton polimerowy,
• fibrobeton,
• żużlobeton (kruszywem jest w dużej części żużel),
• asfaltobeton (znany też jako beton asfaltowy – jest to podstawowa warstwa jezdni, tworząca podkład do asfaltu właściwego),
• beton komórkowy
• beton autoklawizowany.

Fibrobeton (tzw. beton dekoracyjny) to beton zbrojony włóknem szklanym - doskonały materiał do dekorowania, którego używa się na zewnątrz, jak i we wnętrzach. Ten beton dekoracyjny ma różne zastosowania, np. do wyrabiania płyt parkingowych czy posadzek.

Ze względu na sposób zagęszczania i wbudowania beton dzielimy na natryskowy, wałowany, wirowany i próżniowy. Mieszanki dzielimy też na beton towarowy, który zamawiamy w betoniarni i nie wyrabiamy go na placu budowy i beton architektoniczny, któremu można nadać określony kolor, fakturę i kształt. Z tego betonu dekoracyjnego wyrabia się m.in. ściany działowe, płyty architektoniczne do powierzchni poziomych lub pionowych, blaty, stoły, ławy, ozdoby, ogrodzenia, elewacje domów, zlewy oraz umywalki.

W zależności od jakości beton dzieli się na beton konstrukcyjny zwykły niskiej jakości, beton konstrukcyjny zwykły dobrej jakości, beton wysokowartościowy, a także beton ultrawysokowytrzymałościowy (najwyższa wytrzymałość i twardość).

Ze względu na skład, możemy wyróżnić między innymi:

• beton płukany (kruszywo jakby wystaje z mieszanki, robiąc ciekawy efekt),
• beton stemplowany (który imituje np. cegły, kamień, czy drewno), żużlobeton, beton polimerowy (polimery zastępują cement),
• asfaltobeton,
• beton samozagęszczalny (nie trzeba go wibrować, zagęszcza się pod wpływem własnej masy),
• beton siarkowy (wzbogacony o siarkę, odporny na kwasy), beton wodoszczelny, suchy beton (praktycznie pozbawiony wody),
• beton samoczyszczący (utlenia wiele zanieczyszczeń),
• beton wysokowytrzymały (ma podwyższoną wytrzymałość).

Są to rodzaje betonu płynnego. Jednak materiał ten można kupić także w formie stałej. Beton może być wytwarzany w różny sposób, zależnie od przeznaczenia. W formie stałej możemy kupić m.in. przeróżne rzeźby betonowe, ale też prefabrykaty, płyty z betonu dekoracyjnego lub architektonicznego, donice, zlewy i blaty kuchenne i łazienkowe, kominki betonowe, kolumny betonowe, grille ogrodowe z betonu, beton przeźroczysty, bloczki komórkowe, płyty drogowe, płyty ażurowe na podjazdy, studnie i szamba, ogrodzenia ogrodowe, elementy do wykonania garaży z betonu.

Betony nowej generacji dzielimy na betony:

• wysokowartościowe (BWW - o klasie wytrzymałości na ściskanie większej niż C50),
• bardzo wysokowartościowe (BBWW - wytrzymałość charakterystyczna na ściskanie betonu od C100 do C150),
• ultrawysokowartościowe (BUWW - wytrzymałość charakterystyczna na ściskanie betonu powyżej 150 MPa),
• lekkie betony wysokowartościowe (LBWW - wytrzymałość charakterystyczna na ściskanie od LC60 do LC85),
• włóknobetony wysokowartościowe (WBWW),
• samozagęszczające się betony (SCC)
• prawie samozagęszczające się betoy (ASCC).

Klasy betonu

Oznaczenie betonu oparte jest na gęstości pozornej. Według oficjalnie przyjętych norm europejskich, klasy betonu oznaczamy przez literę „C” (beton lekki jest oznaczony przez litery „LC”) oraz dodatkowo dwoma liczbami, np. C40/50, które odnoszą się do wytrzymałości na ściskanie betonu. Wcześniejsze polskie nazewnictwo przyjmowało oznakowanie literą „B” i jedną liczbą, np. beton B20, czasem jeszcze można się spotkać z takim oznakowaniem.

Wyróżniamy klasy wytrzymałości betonu zwykłego i ciężkiego od C8/10 do C100/115, a betonu lekkiego od LC8/9 do LC80/88. W budownictwie jednorodzinnym używa się materiałów o klasach C8/10, C12/15, C16/20, C20/25 i C25/30. I tak na przykład klasa zaprawy C16/20 to dawny beton B20, a klasa C30/37 jest zbliżona do dawnej klasy betonu B37, a także B35 oraz B40, czyli do norm mostowych.

Cena betonu

Kubik betonu, czyli metr sześcienny ma różne ceny w zależności od kilku czynników: klasy betonu, obecności, rodzaju i jakości domieszek, marży producenta i obszaru zakupu. Beton B20 będzie na przykład tańszy niż ten oznaczony wyższymi numerami.

Odległość od placu budowy ma duży wpływ na cenę betonu z gruszki. Beton kupowany w betoniarni (beton towarowy) dowożony jest specjalnym samochodem, co kosztuje. Co ciekawe, nawet, jeśli zamówimy mniej betonu, niektóre firmy każą nam płacić za pustą przestrzeń w gruszce.

Średnia cena za kilometr przejazdu to 3,50 zł.

Cena kubika betonu to zależnie od klasy to zgodnie ze starą polską normą:

• B7,5 – 160-200 zł,
• B10 – 175-215 zł,
• B12,5 – 200-240 zł,
• B15 – 215-255 zł,
• beton B20 – 235-275 zł (przekładając na nową skalę to cena betonu C20),
• B25 – 230-330 zł,
• B30 – 280-320 zł,

Ważne jest to, że zazwyczaj możemy zamówić nie mniej nić 6 metrów sześciennych, czyli 6 kubików zaprawy betonu towarowego.