Zatrucie dwutlenkiem węgla – wyjaśniamy przyczyny i wątpliwości
Zatrucie gazem w warunkach domowych to nie zawsze zatrucie czadem. Możliwe jest też zatrucie dwutlenkiem węgla, którego nadmiar w powietrzu powoduje, że organizm nie ma już wystarczającej ilości tlenu i nie może szkodliwych gazów wydychać. Oba związki chemiczne przy określonym stężeniu są toksyczne, chociaż wykazują różne działanie na organizm i odmienne objawy zatrucia. Zatrucie CO2 może być równie niebezpieczne, jak zatrucie czadem (CO).
Jeśli planujesz remont lub wykończenie wnętrz, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza zyskasz dostęp do najlepszych ofert.
Z tego artykułu dowiesz się:
Zatrucie dwutlenkiem węgla – przyczyny i objawy
Przyczyny zatrucia dwutlenkiem węgla
Zatrucie CO2 może mieć wiele różnych przyczyn. Mogą to być przykładowo skutki niektórych dolegliwości organizmu albo wdychanie powietrza o podwyższonej niebezpiecznie zawartości dwutlenku węgla. Jest to szczególnie ryzykowne, ponieważ dwutlenek węgla jest gazem bezwonnym i bez smaku, przez co jego wdychanie jest niezauważalne. Zatrucie gazem może być wywołane między innymi przez:
- Hipowentylacja: pacjent oddycha za mało albo za płytko z powodu niewydolności płuc, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, zatorowości płucnej, paraliżu oddechowego albo depresji oddechowej.
- Podwyższona produkcja dwutlenku węgla: CO2 nie może być wydychany przez płuca i gromadzi się we krwi. Mogą to być skutki zatrucia krwi, gorączki, licznych urazów, niekontrolowanego wzrostu ciśnienia krwi albo nadczynności tarczycy.
- Przyczyny metaboliczne: w przypadku zasadowicy metabolicznej spowodowanej niedoborem potasu, utratą soku żołądkowego lub niektórymi lekami moczopędnymi wartość pH przesuwa się w kierunku zasadowym i organizm próbuje poprzez zatrzymanie dwutlenku węgla wyrównać tę wartość.
- Oddychanie powietrzem bogatym w dwutlenek węgla: Od 4% zawartości dwutlenku węgla w powietrzu pojawiają się pierwsze objawy zatrucia, a 20% i więcej może doprowadzić do śmierci.
Objawy zatrucia dwutlenkiem węgla
Dwutlenek węgla jako nieorganiczny związek chemiczny jest wytwarzany i występuje w organizmie człowieka. Pozwala na zachowanie w organizmie równowago kwasowo-zasadowej i zarówno zbyt niskie, jak i zbyt duże stężenie tego gazu jest szkodliwe dla zdrowia. Wysoka zawartość dwutlenku węgla we wdychanym powietrzu powoduje następujące objawy:
- Przy zawartości w powietrzu ok. 2% dwutlenku węgla następuje pobudzenie ośrodka oddechowego, a przez to przyspieszenie oddychania i czynności serca.
- Przekroczenie zawartości w powietrzu 3% dwutlenku węgla powoduje zaburzenia oddychania i pogłębiony oddech.
- Zawartość dwutlenku węgla w powietrzu w ilości około 8% wywołuje zauważalną duszność, bóle głowy, pobudzenie, przyspieszenie tętna, drgawki, a jeśli pobyt w takiej atmosferze przedłuży się, może nastąpić utrata przytomności.
- Stężenie dwutlenku węgla w powietrzu rzędu 10-20% wywołuje znaczną duszność, omamy słuchowe i wzrokowe, nudności i wymioty, zawroty i bóle głowy, drgawki i zamroczenie. Praca serca i oddech są spowolnione.
- Zawartość dwutlenku węgla w powietrzu przekraczająca 20% wywołuje utratę przytomności, drgawki, zatrzymanie oddechu i zgon.
- Wdychanie dwutlenku węgla w stężeniu 30-40% powoduje porażenie układu oddechowego i natychmiastową śmierć.
Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także ten artykuł na temat czadu i tlenku węgla w domu.
Występowanie dwutlenku węgla i zatrucie CO2
Miejsca, gdzie może nastąpić zatrucie gazem CO2
Dwutlenek węgla jest gazem niepalnym, bez zapachu. Ponieważ jest około 1,5 raza cięższy od powietrza, w pomieszczeniach zamkniętych gromadzi się nad podłogą. W naturalnym środowisku występuje jako składnik atmosfery, a także gazów wulkanicznych i innych podziemnych. Jako produkt spalania i oddychania jest częścią obiegu węgla w przyrodzie.
Dwutlenek węgla tworzy się przy utlenianiu substancji organicznych i przy fermentacji. Występuje w gorzelniach, cukrowniach, winiarniach, browarach, kopalniach, zbiornikach ze zbożem, w ulicznych studzienkach. W kopalniach wzrost stężenia dwutlenku węgla następuje na skutek uwalniania się gazów z wnętrza ziemi podczas prac górniczych.
U dorosłego zdrowego człowieka objawów zatrucia dwutlenkiem węgla można oczekiwać przy stężeniach powyżej 5%. Duże stężenie powyżej 30% daje gwałtowne skutki, prowadząc do utraty przytomności w bardzo krótkim czasie. Ofiary przypadkowego wejścia do takiego miejsca nie są w stanie podjąć jakichkolwiek działań ratowniczych, na przykład otworzenia okna albo drzwi. O zatrucie dwutlenkiem węgla najłatwiej jest głównie w zakładach przemysłowych i kopalniach, jednak do objawów zatrucia może dochodzić też w zamkniętych pomieszczeniach. Odparowanie dużej ilości suchego lodu albo intensywna fermentacja powoduje czasem niebezpieczne stężenie gazu.
Zatrucie czadem to nie zatrucie CO2
Podtrucie tlenkiem węgla z nieszczelnej instalacji kominowej, dymem w czasie pożaru albo w kotłowni, zdarza się stosunkowo częściej niż nieszczęśliwy wypadek z dwutlenkiem węgla. Tlenek węgla powstaje w innych warunkach niż cięższy od niego i od powietrza dwutlenek węgla. Jest również bezwonny, ale tworzy się w wyniku niepełnego utlenienia substancji organicznych.
Objawy zatrucia czadem zależą od wielkości stężenia gazu oraz czasu trwania jego oddziaływania na organizm. Niewielkie podtrucie tlenkiem węgla objawia się bólem głowy, wymiotami, nudnością, zaburzeniami świadomości i koordynacji. Objawy zatrucia czadem w ciężkim stopniu to utrata przytomności z obrzękiem mózgu.
Leczenie osoby, która uległa zatruciu czadem przebiega długofalowo. W niektórych wypadkach konieczna jest transfuzja krwi. Konieczne jest często leczenie powikłań, które dotykają ośrodkowego układu nerwowego. Zdarza się uszkodzenie wzroku, zaburzenia pamięci albo zanik mowy.
Hiperkapnia - przykre skutki nadmiaru dwutlenku węgla
Patologicznie podwyższone ciśnienie cząsteczkowe dwutlenku węgla we krwi stanowi zaburzenie prawidłowej ilości tlenu i dwutlenku węgla we krwi. Przyczyną gromadzenia się w organizmie nadmiaru CO2 mogą być zarówno pewne schorzenia organizmu, jak i oddychanie powietrzem o podwyższonej zawartości dwutlenku węgla. Organizm jest w stanie radzić sobie częściowo z nadmiarem tego gazu we krwi, ale tylko do pewnego poziomu.
Przy wysokim poziomie dwutlenku węgla organizm przestaje sobie radzić i następuje drżenie mięśni, depresja, spowolnienie, drgawki i nieregularna praca serca. Konieczne jest leczenie specjalistyczne. Nieleczona hiperkapnia może mieć ciężką postać i poważne konsekwencje.