Koniec z obchodzeniem wysokich podatków przez firmy? Globalny podatek minimalny ma temu zapobiec

Pomysł globalnego podatku minimalnego, w różnych formach, kiełkował w głowach polityków już od dziesiątek lat. Skonkretyzowana inicjatywa autorstwa OECD, która dała podwaliny dzisiejszemu globalnemu podatkowi minimalnemu, powstała natomiast w 2013 r. W 2021 r. zawarto z kolei porozumienie 140 państw, w którym kraje te zgodziły się wspólnie, że jest potrzeba przeprowadzenia ponadnarodowej reformy systemu podatkowego. W grudniu 2022 r. faktycznie się to wydarzyło. Dyrektywę dotyczącą wprowadzenia globalnego podatku minimalnego przyjęła wtedy bowiem Rada Unii Europejskiej. Jej przepisy weszły w życie 1 stycznia 2024 r.

Po co nam jednak w ogóle to rozwiązanie? Spróbujmy w kilku zdaniach przedstawić problem, który stoi za powstaniem idei globalnego podatku minimalnego.

Z roku na rok coraz większe znaczenie we współczesnym świecie zyskują ogromne, międzynarodowe korporacje, które w wielu branżach i na wielu rynkach wypierają mniejsze firmy. Podmioty te przez charakter swojego działania oraz jego skalę (w tym funkcjonowanie na wielu rynkach równocześnie) mają w rękach narzędzia pozwalające na płacenie bardzo niskich podatków mimo uzyskiwania bardzo wysokich zysków. Możliwe jest to przede wszystkim dzięki przenoszeniu wypracowanych przez korporacje zysków z jednego kraju do drugiego – który ma bardziej liberalne prawo podatkowe. Firmy te robią to dzięki posiadaniu swoich spółek zależnych w wielu różnych państwach świata (także w rajach podatkowych), przekazując im na przykład prawa własności intelektualnej. Spółka działająca tym samym w państwie o wyższych podatkach płaci spółce z raju podatkowego opłaty za korzystanie z tych praw, podwyższając dzięki temu swoje koszty i de facto przenosząc zyski do państwa, w których podatków nie będzie musiała płacić w ogóle albo zapłaci je w znacznie niższej kwocie. Opisany mechanizm to jednak tylko jeden z bardzo wielu różnych sposobów optymalizacji podatkowej, z których korzystają międzynarodowe korporacje. Globalny podatek minimalny to jasne pokazanie znaku „STOP” tego typu praktykom.

Globalny podatek minimalny, wdrożony w Unii Europejskiej od 1 stycznia 2024 r., to nic innego jak 15-procentowy podatek, który zapłacić będą musiały wszystkie firmy, prowadzące działalność w krajach unijnych, które spełniają przy tym określone kryteria, w tym przede wszystkim: wymóg minimalnych, globalnych przychodów, wynoszących co najmniej 750 milionów euro rocznie.

Efektywny, czyli faktycznie zapłacony podatek przez takie firmy i stojące za nimi grupy międzynarodowe będzie sumarycznie musiał wynosić więc minimum 15%. Na korporacje, które w danej jurysdykcji zapłacą daninę o niższej wartości, będzie nałożony specjalny podatek wyrównawczy. Podatek ten występować będzie przy tym w trzech rodzajach:

1. Globalnego podatku wyrównawczego (a więc obowiązku podatkowego, który spoczywa na spółce dominującej w danej grupie. Spółka ta będzie więc musiała uregulować podatek wyrównawczy od swoich jednostek zależnych, opodatkowanych na niższym poziomie);
2. Krajowego podatku wyrównawczego (czyli prawa do pobierania podatku wyrównawczego w państwie, w którym funkcjonują należące do grupy jednostki);
3. Podatku od niedostatecznie opodatkowanych zysków (który zakłada, że spółki w grupie, które znajdują się w danej jurysdykcji podatkowej, muszą zapłacić podatek wyrównawczy od jednostki dominującej w grupie, nawet jeżeli ta działa w innej jurysdykcji, w której nie obowiązują jeszcze przepisy o globalnym podatku minimalnym).

Projekt ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek wchodzących w skład grup międzynarodowych i krajowych znalazł się już w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Według założeń wskazanych na stronie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów planowanym terminem jego przyjęcia jest trzeci kwartał 2024 r.

• https://forsal.pl/gospodarka/finanse-publiczne/artykuly/9445071,nadchodzi-nowy-podatek-czym-jest-i-co-oznacza-dla-polski.html
• https://forsal.pl/gospodarka/prawo/artykuly/9437653,globalny-podatek-minimalny-lekarstwo-dla-budzetow-panstw-czy-pseudorozwiazanie.html
• https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-opodatkowaniu-wyrownawczym-jednostek-wchodzacych-w-sklad-grup-miedzynarodowych-i-krajowych\