Dach: najważniejsza część domu

Do niedawna w scenerii urbanistycznej królowały dachy płaskie o niewielkiej pochyłości. Do wykonania takiego dachu wystarczał żelbeton i materiał izolacyjny w postaci sypkiej. Na szczęście powróciła wcześniejsza moda na konstrukcje spadziste i wielopołaciowe. 

W tym opracowaniu zajmiemy się następującymi rodzajami dachów

• dach jętkowy,
• dach krokwiowy,
• dach płatwiowo-kleszczowy.

Na pytanie, który z nich jest najlepszy, odpowiedź nie jest wcale najłatwiejsza. To, jaka będzie konstrukcja dachu na nowym domu, zależy między innymi od kształtu fundamentów i rozpiętości zabudowy.

Wiązary dachowe

Alternatywą dla tradycyjnej więźby dachowej są wiązary dachowe prefabrykowane. Zaletą tego rozwiązania jest niska cena, nieporównywalnie wyższa w stosunku do więźby tradycyjnej jakość wykorzystywanej tarcicy, oraz szybkość realizacji - dach może być gotowy w ciągu 2-3 dni. Więcej na temat wiązarów drewnianych MGDachy można dowiedzieć się na stronie producenta - https://mgdachy.pl

Dach jętkowy

Przykład pierwszy, często wykorzystywany do pokrycia budynków w kształcie prostokąta, którego wymiary zmuszają do zastosowania krokwi o dużej rozpiętości.

Konstrukcja dachu: dach jętkowy – element, od którego wywiedziono nazwę, to łącznik poziomy pomiędzy krokwiami, spajający konstrukcje blisko kalenicy. Przy znacznych wymiarach krokwi siły skierowane pionowo w dół działające na kalenicę, przybierać mogą destrukcyjne rozmiary. Siła przybiera na skali wraz ze wzrostem długości krokwi i malejącym jednocześnie kątem nachylenia dachu. Jętka tworzy podstawę trójkąta o ramionach będących wycinkami długich ponad miarę krokwi, przez co jest w stanie rozładować presję przyciągania ziemskiego. Podział odcinka krokwi jest niesymetryczny. Powodem są względy funkcjonalne. Jętki montowane są na wysokości zapewniającej użytkowanie części poddasza na cele mieszkalne. Zazwyczaj stosuje się proporcje w podziale odcinka belki dźwigającego ciężar dachu jak 1:1,5. Jętka, choć z wyglądu niepozorna jest elementem, bez którego zużycie materiałowe kształtowałoby się na poziomie zdecydowanie wyższym niż przeciętne.

Ze względu na solidność konstrukcji, nie ma ograniczeń dotyczących materiałów pokryciowych na warstwę zewnętrzną. Nawet dość ciężkie dachówki ceramiczne w wersji dwuwarstwowej nie są w stanie zagrozić sztywności konstrukcji. Oczywiście należy mieć na względzie kąt nachylenia. Dachy o mniejszym kącie połaci zasadniczej powinny być pokrywane zdecydowanie lżejszymi tworzywami. 

Ze względu na optymalny balans ceny do wytrzymałości konstrukcja jętkowa jest często stosowanym rozwiązaniem. Głównym powodem świadczącym na rzecz zastosowania rozwiązania z jętką jest możliwość zagospodarowania przestrzeni strychu na cele mieszkaniowe. Tak przygotowana przestrzeń wymaga jedynie podziału na mniejsze pomieszczenia za pomocą lekkiej zabudowy. Nie ma konieczności stosowania dodatkowych elementów wzmacniających stabilność dachu. Bez przeszkód, powstała pod dachem jętkowym przestrzeń może zostać zachowana jako jedna niepodzielna całość.

Praktyka podpowiada, że długość jętki nie powinna przekroczyć 3,5 metra, co przy zachowaniu najczęściej stosowanego nachylenia połaci dachowej w okolicy 35˚, pozwala na wygospodarowanie przestrzeni użytkowej o wysokości przekraczającej dwa metry od powierzchni podłogi. Podstawa trójkąta zbudowanego z krokwi może zawierać się w wymiarze dwunastu metrów.

Granica dla wymiaru krokwi znajduje się na długości niewiele przekraczającej siedem metrów.

Konstrukcja krokwiowa

Konstrukcja dachu: dach krokwiowy – jest najczęściej stosowanym rozwiązaniem. Począwszy od dachu pulpitowego, czyli popularnie nazywanego jednospadowym, krokwie są niezbędnym elementem każdej konstrukcji dachu. 

Przy mniejszych inwestycjach jest to bardzo ekonomiczne rozwiązanie. I mimo posiadanych ograniczeń często wykorzystywane w projektowaniu niewielkich obiektów mieszkalnych. W budownictwie jednorodzinnym w okresie powojennym konstrukcja krokwiowa z krokwiami samodzielnymi bez podparcia i wzmocnienia na działanie sił bocznych była głównym rozwiązaniem wykorzystywanym przez ludność zniszczonego wojną kraju. Nie wymaga specjalistycznych obliczeń i wysokiej rangi umiejętności zawodowych. 

W konstrukcjach dwuspadowych, krokwie wsparte jedynie na murłatach wymagają dodatkowego wzmocnienia. Jest to rozwiązanie proste, którego konstrukcja składa się z jednej deski przytwierdzonej od spodu krokwi ukośnie do nich i łącząca co najmniej trzy elementy.

Jeśli rozpiętość dachu nie przekracza siedmiu metrów, konstrukcja krokwiowa będzie najlepszym rozwiązaniem. Przy czym kąt nachylenia nie przekroczy 50° i długość belek wyniesie maksymalnie 5 m, 

Projekt dachu płatwiowo-kleszczowy

Konstrukcja dachu: dach płatwiowo-kleszczowy – pozwala równomiernie rozłożyć obciążenie poszycia dachowego wraz z konstrukcją drewnianą na ściany nośne i strop ostatniej kondygnacji. Można sobie pozwolić na naprawdę ciężkie odmiany dachówek, których ciężar zostanie rozłożony dzięki dodatkowe podpory krokwi na całą powierzchnię stropu. Na zewnątrz dach płatwiowo-kleszczowy wyglądem przypomina tradycyjny dach krokwiowy lub jętkowy.

Konstrukcja wsparta na płatwiach i stolcach może przykrywać dom o rozpiętości liniowej ścian sięgającej szesnastu metrów.

Wiązar płatwiowo-kleszczowy wymaga zastosowania pionowych podpór ustawionych w rzędy. Najpopularniejsze jest rozwiązanie dwustolcowy. Przy rosnącej rozpiętości poziomej dachu stosuje się rozwiązania z powieloną ilością rzędów słupów wspierających krokwie poprzez poziome podpory płatwi.