W ostatnim roku odnotowano spadek liczby uczniów, którzy uczęszczali na lekcje religii w szkołach. Zajęcia odbywają się we wszystkich placówkach na życzenie rodziców, a uczniowie, którzy nie chcą chodzić na lekcje religii, mają do wyboru obligatoryjne zajęcia z etyki. Mimo to zainteresowanie zajęciami w roku szkolnym 2022/2023 było niższe w porównaniu do roku poprzedniego.
Lekcje religii w przedszkolach, szkołach podstawowych oraz ponadpodstawowych są dobrowolne. Jest to regulowane rozporządzeniem MEN z 14 kwietnia 1992 r. sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. Dokładnie reguluje to Ust. 1.
“ 1. W publicznych przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, zwanych dalej “przedszkolami”, organizuje się naukę religii na życzenie rodziców. W publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych, zwanych dalej “szkołami”, organizuje się naukę religii i etyki:
w szkołach podstawowych - na życzenie rodziców;
w szkołach ponadpodstawowych - na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie.
(...)
Ust. 2. 1. Przedszkole i szkoła mają obowiązek zorganizowania lekcji religii dla grupy nie mniejszej niż siedmiu uczniów danej klasy lub oddziału (wychowanków grupy przedszkolnej). Dla mniejszej liczny uczniów w klasie lub oddziale (wychowanków w grupie) lekcje religii w przedszkolu lub szkole powinny być organizowane w grupie międzyoddziałowej lub międzyklasowej.”
Zatem jak widać uczęszczanie w zajęciach z religii lub etyki, nie jest obowiązkowe i nie wiąże się z żadnymi konsekwencjami. Ponadto uczniowie, którzy osiągnęli już pełnoletniość, mogą już samodzielnie decydować o rezygnacji z lekcji religii lub etyki, lub też na nie samodzielnie się zapisać. Warto dodać, iż w Polsce obecnie deklaruje się 71,3% jako osoby wyznania katolickiego.
Czy lekcje religi są obowiązkowe w innych krajach?
Podczas gdy w Polsce debaty na temat tego, aby religia była obowiązkowa, niosą wiele różnych emocji, w niektórych europejskich krajach edukacja pod tym względem wygląda zupełnie inaczej. Co ciekawe, w wielu krajach Unii Europejskiej religia zalicza się do zajęć obowiązkowych. Dlatego uczniowie szkół cypryjskich, austriackich, greckich, maltańskich, greckich, czy też szwedzkich muszą uczęszczać na religię, tak jak na wszystkie inne lekcje.
Ponadto do takich krajów, gdzie religia znajduje się obowiązkowo w programie nauczania zalicza się Finlandia. Sporym zaskoczeniem jest to, iż w większości niemieckich landów, także religia znajduje się na liście przedmiotów obowiązkowych. Polska jest jednym z 15 krajów Unii Europejskiej, w których nauka religii jest dobrowolna. Oprócz naszego kraju wymienia się także Rumunię, Hiszpanię, Belgię, Włochy, Portugalię, Węgry, Słowację, Irlandię, Holandię, Chorwację, Litwę, Estonię, Czechy oraz Łotwę. Natomiast we Francji, Słowenii, Luksemburgu oraz Bułgarii religii nie znajdziemy na liście przedmiotów.
Spadek liczby uczniów uczęszczających na religię w szkołach
Liczba uczniów uczęszczających na religię jest monitorowana przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego. ISKK wystosował 19 grudnia 2023 r. specjalny raport “Annuarium Statisticum Ecclesiae in Polonia”, w którym zostały umieszczone dokładne informacje na temat danych z placówek oświatowych.
We wszystkich typach szkół w roku szkolnym 2022/2023 uczęszczało 80,3% wszystkich uczniów. Warto dodać, iż w poszczególnych typach odsetek uczniów uczęszczających na religię wygląda nieco inaczej:
W przedszkolach uczniów zapisanych na lekcję religii było na poziomie 83,7%
W szkołach podstawowych - 88,9%
W liceach - 60,1%
W technikach - 65,7%
W szkołach branżowych 63,7%
Dla porównania w roku szkolnym 2019/2020 na religię uczęszczało 87,6% uczniów. W roku szkolnym 2020/2021 liczba zainteresowanych spadła o 1,9%, natomiast w roku szkolnym 2021/2022 na lekcje religii uczęszczało już 82,4% uczniów.
Dzieci uczące się na nieobowiązkowych lekcjach religii w szkole, fot. BalanceFormCreative
Zmiany w szkołach w związku z lekcjami religii?
Dyskusja w szkołach na temat uczęszczania na lekcje religii stała się również obiektem zainteresowań nowej Minister Edukacji Narodowej, Barbary Nowackiej. Wyszła ona z propozycją zmniejszenia liczby lekcji religii do jednej tygodniowo. Ta lekcja w placówkach oświatowych ma być finansowana przez państwo. Natomiast w przypadku zainteresowania większą liczbą godzin, każda dodatkowa lekcja miałaby być finansowana przez jednostki samorządowe.
To jeszcze nie koniec zmian, które miałyby nastąpić, ponieważ szefowa MEN ma również w zamiarze wprowadzenie obowiązku, aby w planach zajęć lekcja religii zawsze znajdowała się jako pierwsza lub ostatnia. Wprowadzenie takich zmian nie jest zależne wyłącznie od decyzji rządu. Mogą one wejść w życie dopiero po pozytywnym rozpatrzeniu sprawy ze strony episkopatu. Warto przypomnieć, iż nadal Lewica oraz KO postulują o tym, aby całkowicie znieść religię ze wszystkich szkół.
