Obserwatorium na Śnieżce zalicza się do pierwszego futurystycznego obiektu w Polsce, który został wpisany w krajobraz. Niestety jego zły stan techniczny spowodował całkowite zamknięcie budynku dla turystów. Czy słynne obserwatorium zostanie wyremontowane w najbliższym czasie, aby mogło być znowu dostępne dla odwiedzających? Sprawdź poniżej!
Obserwatorium meteorologiczne na Śnieżce posiada długą i burzliwą historię, która oczekuje pozytywnego zakończenia. Zanim jednak powstał ten dość kontrowersyjny pod względem swojej architektury budynek, obserwacje meteorologiczne na Śnieżce przeprowadzano od 1824 roku w kaplicy pw. św. Wawrzyńca.
Projekt Wysokogórskiego Obserwatorium Meteorologicznego im. Tadeusza Hołdysa na Śnieżce został wykonany w 1897 r. Budowa obiektu rozpoczęła się dwa lata później, a 5 lipca 1900 roku, budynek zaczął służyć do przeprowadzania obserwacji meteorologicznych I klasy.
Obserwatorium wzniesiono na najwyższym szczycie Karkonoszy (Śnieżka 1602 m n.p.m.) w formie wieży składającej się z trzech kondygnacji. Wieża o wysokości 16 metrów miała wpisaną w swoją konstrukcję zadaszenie z dwoma niedużymi tarasami. Do budowy obserwatorium wykorzystano m.in. drewno dębowe i modrzewiowe, a także płyty pilśniowe. Wypełnienie konstrukcji wykonano przy pomocy azbestowo-korkowej kostki. Ważnymi elementami budowli były także kamienie o masie 5 ton, które służyły jako stabilizacja całej wieży, a także trzy piorunochrony, które z racji lokalizacji obiektu miały chronić go przed uderzeniem pioruna.
Modernizacja obserwatorium na Śnieżce
W latach 50. XX wieku pojawił się pomysł na przebudowę obserwatorium. Rolę głównych architektów pełnili Waldemar Wawrzyniak oraz Witold Lipiński. Natomiast za projekt konstrukcji budynku wzięli odpowiedzialność Zbigniew Katoła z Andrzejem Sokolskim. Ostateczny projekt zaakceptowano w 1964 roku, natomiast przebudowa obserwatorium na Śnieżce trwała przez 5 lat od 1969 roku.
Tym razem architekci postawili na futurystyczną formę, która jako pierwsza w Polsce została wpisana w krajobraz. Do budowy konstrukcji wykorzystano, m.in. aluminium, szkło, stal, a także żelbet. Niestety wiele decyzji nie do końca okazało się być trafionych. Do nich zaliczało się, chociażby pękanie aluminiowego pokrycia dachowego, które wymieniono na zwykłą papę. Jednak specyficzna konstrukcja, lokalizacja obiektu oraz ograniczone fundusze stanowiły pewne ograniczenia w rozwojowym podejściu do najsłynniejszego obserwatorium w Polsce.
Nie bez powodu również projekt uwzględnił obecność trzech dysków, które według architekta Witolda Lipińskiego, miały nawiązywać do niezidentyfikowanych pojazdów latających, o których było bardzo głośno w połowie XX wieku. Każdemu z dysków przypisane jest odrębne przeznaczenie:
Dolny dysk - znajdowała się w nim restauracja, która była dostępna dla zwiedzających. Dysk o średnicy 30 metrów posiada podpiwniczenie, a także wychodzi na stronę północną.
Średni dysk - zlokalizowany jest od strony południowej. Osiąga on średnicę ok. 20 cm i jego powierzchnia jest wykorzystana dla pomieszczeń pracowniczych, magazynów oraz zaplecza technicznego. Tak, jak w przypadku dysku dolnego, ten również posiada podpiwniczenie.
Górny dysk - osiąga średnicę ok. 13 metrów i wznosi się na wysokość 1620 m n.p.m. To właśnie w nim znajduje się obserwatorium meteorologiczne, które funkcjonuje do dnia dzisiejszego.
Pewne zamieszanie w decyzji o dalszych losach obserwatorium nastąpiło pod koniec lat 70. XX wieku. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej sprzedał budynek samorządowi Karpacza za niewielką kwotę. Celem przekazania obiektu w inne ręce miało być przeniesienie obserwatorium do Karpacza, aby zmienić jego funkcjonalność na muzeum poświęconemu meteorologii. Ostatecznie jednak budynek pozostał na swoim miejscu. Jeżeli lubisz wszystko, co jest związane z górami, to na pewno chcesz się dowiedzieć, ile kosztuje spacer w koronach drzew na trasie w Tatrach i Pieninach.
Obserwatorium w Karkonoszach obchodzi 50-lecie - czy zostanie w końcu wyremontowane?
W tym roku Wysokogórskie Obserwatorium Meteorologiczne im. Tadeusza Hołdysa na Śnieżce obchodzi swoje 50-lecie. Jednak mimo tak znamienitej historii oraz ogromnego znaczenia dla polskiej meteorologii budynek znajduje się w fatalnym stanie technicznym. W 2009 roku doszło do katastrofy budowlanej, która zakończyła się ewakuacją pracowników. Doszło wtedy do poważnego uszkodzenia ścian i podłogi w górnym dysku.
W lutym 2020 roku doszło do kolejnego uszkodzenia obserwatorium. Tym razem silne porywy wiatru doprowadziły do zniszczenia pokrycia dachowego. Zaledwie kilka miesięcy po tym wydarzeniu, obserwatorium na Śnieżce znalazło się w rejestrze zabytków. Obecnie od 1 listopada 2015 roku obserwatorium jest niedostępne dla turystów.
Niestety budynek od początku swojej historii uległ wielu zniszczeniom, które do tej pory nie doczekały się generalnego remontu. Jedynie w 2019 roku obserwatorium zostało zabezpieczone, aby nie stanowiło zagrożenia dla pracowników oraz osób znajdujących się w pobliżu obiektu. Wstępny projekt dotyczący całkowitego odnowienia obserwatorium miał zostać wcielony w życie w 2023 roku.
Niestety nastąpiło opóźnienie, które spowodowało, iż nadal nie ma ustalonego konkretnego terminu prac. Wiadomo jest jednak to, iż cały remont obserwatorium na Śnieżce ma potrwać w przybliżeniu 4 lata. Inwestycja ma również pochłonąć co najmniej 8 mln złotych, a inwestor będzie wybrany w ramach procedury przetargowej. Chcesz zwiedzić Karkonosze zimą? Sprawdź, jakie są polecane trasy narciarskie w tym regionie.
Widok na Śnieżkę, a także historia obserwatorium, które wciąż czeka na remont, fot. Grzegorz Polak
