Czym jest niebieska karta? - opis, okoliczności założenia, zasada działania

Czemu służy niebieska karta?

Procedura „Niebieska karta” zaczęła obowiązywać pod koniec lat 90-tych. Powstała przy współpracy Policji i Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Początkowo „Niebieska karta” była stosowana w Warszawie, po czym rozszerzyła się na całą Polskę. Założenie „Niebieskiej karty” związane jest bezpośrednio z występowaniem przemocy rodzinnej. Inaczej mówiąc jest to ogół czynności, które są podejmowane i realizowane w przypadku uzasadnionego podejrzenia przemocy w rodzinie. Warto wiedzieć o niej więcej, podobnie jak o tym, czym jest subsydiarny akt oskarżenia.

„Niebieska karta” (nie żółta ani zielona) z założenia chroni rodziny dotknięte przemocą, ale do założenia jej nie jest wymaga zgoda żadnego jej członka. Co więcej, poszkodowana osoba nie może wycofać czy zrezygnować z „Niebieskiej karty”. Obowiązujący akt prawny opisujący „Niebieską kartę” to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” i wzorów formularzy „Niebieska Karta”, które zostało wydane na podstawie art. 9d ust. 5 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Przemoc rodzinna to nie tylko problem danej rodziny, ale i całego społeczeństwa. Co to znaczy? Niestety wpływ przemocy rodzinnej wpływa negatywnie na relacje społeczne czy na rozwój emocjonalny dzieci. Błękitna karta służy pomocy i bezpieczeństwu osób potencjalnie oraz realnie pokrzywdzonych. Każdy członek rodziny poszkodowanej może zgłosić fakt stosowania przemocy. Założenie „Niebieskiej karty” jest również takie, że istnieje obowiązek przeprowadzenia całej procedury przez przedstawicieli różnych organów w przypadku wszelkich podejrzeń.

Kto i jak zakłada niebieską kartę?

Błękitna karta (nie żółta, ani zielona) polega w pierwszym etapie na wypełnieniu formularza A. Oznacza to, że funkcjonariusz policji, przedstawiciel oświaty, ochrony zdrowia i gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych oraz pracownik socjalny ma obowiązek wypełnić odpowiedni druk, który opisuje zaistniałą sytuację.  Formularz A może, ale nie musi być wypełniony w obecności osoby pokrzywdzonej. Wszystko zależy od tego, czy jest obecna lub, czy zdrowie jej na to pozwala.

Formularz B działa jak swego rodzaju karta informacyjna, którą dostaje osoba pokrzywdzona lub jej opiekun prawny czy faktyczny. Ten formularz daje informacje na temat możliwych form pomocy, telefonów alarmowych czy praw człowieka. Zakłada się jednak, że formularz B nie będzie dostępny dla osoby, która stosuje przemoc rodzinną. Policja czy inne organy wymienione w uchwale o „Niebieskiej karcie” zobowiązane są do poinformowaniu osób poszkodowanych o ich obowiązujących prawach. Jeśli pokrzywdzoną osobą jest osoba nieletnia, oznacza to, że konieczne będzie powiadomienie sądu rodzinnego. Cała procedura „Niebieskiej karty” może mieć swoje zakończenie w sądzie podobnie jak subsydiarny akt oskarżenia. Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o prawie i przepisach.

Niebieska karta – na czym polega zadanie każdego podmiotu?

Interdyscyplinarność zespołu to podstawa

Jak już wcześniej zostało wspomniane w ustawie, uwzględnione są różne podmioty, które pełnią swoje określone role w procedurze „Niebieskiej karty”. Co to oznacza w rzeczywistości? Dla kogo, jakie są przydzielone obowiązki? Błękitna karta to procedura, która jest krok po kroku dokładnie opisana. Niemniej jednak warto sprawdzić, jakie uprawnienia mają ma policja czy opieka społeczna.

Interdyscyplinarność zespołu, który może brać udział w procedurze „Niebieskiej karty”, pozwala na pomoc osobom poszkodowanym z każdej strony. Polega to na reagowaniu i przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z wielu dziedzin życia. Błękitna karta oznacza konkretną pomoc. Dla kogo? Dla każdego, kto tej pomocy potrzebuje.

Zadania pracownika socjalnego z pomocy społecznej

Jeśli zakładamy „Niebieską kartę” jako pracownik socjalny, to zadania będą charakterystyczne dla pomocy społecznej. Najważniejsza jest umiejętność diagnozy sytuacji rodzinnej. Podejrzenie przemocy w rodzinie powinno być odpowiednio odnotowane. Kolejnym zadaniem będzie poinformowanie członków rodziny dotkniętej ewentualną przemocą o ich prawach i możliwościach pomocy.

Pracownik socjalny może także zorganizować tymczasowe schronienie dla osoby dotkniętej przemocą w rodzinie czy inne formy pomocy, jak przykładowo opiekę medyczną w przypadkach tego wymagających. Rodzina posiadająca „Niebieską kartę” będzie kompleksowo zaopiekowana przez jednostkę organizacyjną pomocy społecznej.

Podobne zadania posiadać będzie pracownik gminnej komisji do spraw rozwiązywania problemów alkoholowych. Będą one jednak w nieco okrojonej formie, to znaczy, że możliwości działań przedstawiciela gminnych komisji nie są tak znaczne, jak pracownika socjalnego. Niemniej jednak daje to i tak spore pole do działania w zakresie diagnozowania i zapobiegania przemocy w rodzinie.

Policja – na czym polega jej rola w procedurze „Błękitna karta”?

Funkcjonariusz Policji oprócz podstawowych czynności jak zapewnienie pomocy natychmiastowej czy umożliwienie dostępu do specjalistycznej pomocy medycznej może również podjąć czynności wynikające z jego kompetencji. Będą to głównie czynności o charakterze zatrzymania czy przymusu, które bezpośrednio będą dotyczyć osoby stosującej przemoc w rodzinie.

Praca policjanta polega również na wstępnym poinformowaniu tej osoby o odpowiedzialności karnej za popełnione czyny, które w głównej mierze polegają na znęcaniu się fizycznym i psychicznym nad członkami rodziny czy osobami ze wspólnego gospodarstwa domowego. Wszelkie czynności dotyczące zabezpieczania dowodów przewinień czy przestępstw oraz kontroli sytuacji również są po stronie funkcjonariusza Policji.

Inni przedstawiciele służb publicznych – ich wpływ na „Niebieską kartę”

W procedurze nazywanej „Niebieską kartą” uczestniczyć mogą także inne osoby pełniące różne funkcje. Co to znaczy? Przedstawiciel ochrony zdrowia może sprawdzić, czy dana osoba nie potrzebuje przypadkiem pomocy medycznej i w razie konieczności udzielić jej. Może także udzielić wszelkich informacji praktycznych związanych z dostępem do pomocy medycznej czy uzyskania zaświadczenia o przemocy w rodzinie.

Przedstawiciel oświaty ma możliwość udzielenia informacji o ewentualnej pomocy socjalnej, pedagogicznej, psychologicznej czy prawnej. Ingerencja pracownika oświaty znaczy dla osoby poszkodowanej również wszelaką pomoc w otrzymaniu pomocy medycznej czy rozmowy wspierającej.

Niebieska karta – chroni i pomaga

Jak działa błękitna karta?

Formularz A zakładamy z założenia w celu zapewnienia bezpieczeństwa osobom pokrzywdzonym na skutek przemocy domowej. Formularz B jest swego rodzaju częścią informacyjną dla osoby dotkniętej przemocą w rodzinie. Co znaczy dalsza część formularzy? Formularz C to analiza sytuacji i wstępny plan pomocy. Może być on skonstruowany we współpracy z osobą dotkniętą przemocą.

Formularz D to rozmowa z osobą, która stosuje przemoc w rodzinie. Jest to też próba pomocy tej osobie i skierowanie go na specjalistyczne leczenie. Przykładem może być terapia uzależnień, jeśli problem leży w nadużywaniu alkoholu czy innych środków odurzających.

Zakończenie procedury „Niebieskiej karty” znaczy tylko jedno. Przemoc w rodzinie zakończyła się i nie ma podstaw do dalszego prowadzenia „Niebieskie karty”. Jest to oczywiście oczekiwane rozwiązanie, ale niestety często trudne do osiągnięcia.